دیسک گردن؛ علت، علائم و درمان با/بدون جراحی
دیسک گردن یک ساختار تشکیل شده از بافت نرم است که بین مهره‌های گردنی قرار دارد و به عنوان یک عمل جذب‌کننده‌ی شوک و فشار عمل می‌کند. دیسک دارای دو قسمت اصلی است، لایه‌ی محکم خارجی با نام آنولوس فیبروس و ماده‌ی نرم و ژله مانند داخلی با نام نوکلئوس پولپوس. مفاصل گردن این امکان را ایجاد می‌کنند که گردن حرکت داشته باشد. این مفاصل شامل دیسک‌های گردنی، مفاصل بین مهره‌ای و مفاصل فاست می‌شوند که در کنار یکدیگر حرکت کردن گردن را ممکن می‌کنند. تغییرات ناشی از فرسایش دیسک موجب برآمدگی و بیرون زندگی دیسک می‌شوند. البته در اغلب افراد بزرگسال، برآمدگی دیسک گردن تا حدودی وجود دارد اما ممکن است موجب بروز هیچ دردی نشود. اما بیرون‌زدگی قابل‌توجه دیسک موجب فشار بر روی عصب‌های گردنی یا طناب نخاعی شده و عوارضی را ایجاد می‌کند.
[shortcode-variables slug="alert"]اگر احساس می‌کنید به علائم بیرون‌زدگی دیسک گردن مبتلا شده‌اید، بهتر است که به کلینیک تخصصی گردن دکتر فرخانی مراجعه کنید تا از بروز عوارض دیسک گردن پیشگیری کنید. متخصصین ما در [shortcode-variables slug="name-of-clinin"] می‌توانند با انجام معاینات فیزیکی و گاهی با استفاده از عکسبرداری از گردن، بیرون‌زدگی دیسک گردن را تشخیص دهند. ممکن است پزشک انجام روش‌های درمان غیرجراحی مانند استراحت کوتاه مدت، استفاده از گردنبند طبی، داروهای ضدالتهاب برای کاهش تورم، مسکن برای کنترل درد، فیزیوتراپی، ورزش یا تزریق اپیدورال را برای شما تجویز کند. هدف از انجام درمان‌های غیرجراحی کاهش التهاب عصبی است که توسط دیسک گردن تحت فشار قرار گرفته است. این درمان‌ها موجب کاهش درد بیمار و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی او می‌شوند. جهت دریافت نوبت مشاوره و یا رزرو وقت با [shortcode-variables slug="number"] تماس بگیرید.[shortcode-variables slug="alert1"]
علل
بیرون‌زدگی دیسک گردن اغلب ناشی از فرسایش و پیری دیسک‌ها در اثر رشد سن است. هنگامی که سن افراد بالا می‌رود، رطوبت درون دیسک که برای انعطاف‌پذیری آن ضروری است، کاهش می‌یابد. آسیب‌هایی که به ستون فقرات گردنی وارد می‌شود و باعث ترک‌هایی در لایه بیرونی دیسک می‌شود، می‌تواند منجر به بروز بیرون‌زدگی دیسک گردن شود. هنگامی که فشاری به دیسک گردن وارد می‌شود، ماده ژله‌ای درون دیسک، که به ترک‌های ایجاد شده در لایه بیرونی دیسک فشار می‌آورد، ممکن است باعث بروز بیرون‌زدگی، پاره شدن یا تکه‌تکه شدن لایه خارجی دیسک گردد.
علائم دیسک گردن
هرچند در برخی از موارد، بیرون‌زدگی و برآمدگی دیسک موجب بروز هیچ علائمی نمی‌شود، اما در بسیار دیگر از موارد، برخی از علائم دیسک گردن زیر بروز می‌کنند:
- درد گردن
- درد شانه‌ها
- درد تیرکشنده‌ای که تا بازوها منتشر می‌شود.
- گزگز و مورمور و بی‌حسی در بازوها، شانه‌ها و دست‌ها
- احساس ضعف در یک یا هر دو دست
- در موارد نادری، بی‌حسی و ضعف در پاها (بر اثر فشار به طناب نخاعی)
تشخیص
معمولاً پزشک می‌تواند بیرون‌زدگی دیسک گردن را با معاینات فیزیکی تشخیص دهد. همچنین ممکن است پزشک انجام عکسبرداری اشعه ایکس را تجویز کند. البته عکس‌های رادیولوژی در تمامی موارد نمی‌توانند بیرون‌زدگی دیسک را نشان دهند اما می‌توانند به بررسی احتمال سایر مشکلات و بیماری‌ها (که می‌توانند علت بروز علائم بیمار باشند) کمک کنند. سایر روش‌های عکسبرداری که می‌توانند در تشخیص بیرون‌زدگی دیسک گردن مؤثر باشند عبارتند از:
- اسکن ام آر آی
- سی تی اسکن
- دیسکوگرام (دیسکوگرافی)، در این روش یک ماده کنتراست رنگی در مرکز نرم دیسک تزریق شده و سپس از گردن عکسبرداری می‌شود. انجام این کار باعث می‌شود که تشخیص ترک‌ها و آسیب‌های وارد شده به لایه خارجی دیسک آسانتر باشد.
- میلوگرام، ماده کنتراست رنگی در مایع مغزی نخاعی تزریق می‌شود و سپس عکسبرداری با اشعه ایکس انجام می‌شود. در این روش می‌توان فشار وارد شده عصب‌ها و طناب نخاعی را تشخیص داد.
درمان دیسک گردن
هرچند بیرون‌زدگی دیسک گردن می‌توانند بسیار دردناک باشد، اما با انجام درمان‌های صحیح و مناسب می‌توان این درد را تسکین داد. اغلب افراد مبتلا به بیرون‌زدگی دیسک گردن، ظرف 4 هفته بهبود پیدا می‌کنند. لازم است که بیمار از انجام دادن حرکاتی که موجب تشدید گردن درد می‌شوند خودداری کند، داروهای تجویز شده توسط پزشک را طبق دستور مصرف کند و تمرینات مخصوص گردن را نیز به صورت منظم انجام دهد. در این صورت، در اغلب موارد نشانه‌های دیسک گردن بیمار بهبود پیدا می‌کنند. برخی از راه‌های درمان دیسک گردن عبارتند از استفاده از گردنبند طبی، دارودرمانی، فیزیوتراپی، ورزش و جراحی.
داروهای ضد درد
اگر درد بیمار در حد خفیف تا متوسط باشد، استفاده از داروهای مسکن غیرتجویزی مانند ایبوبروفن و ناپروکسن کافی است.
داروهای مخصوص درد عصبی
این داروها به کاهش درد ناشی از فشار بر روی عصب‌ها کمک می‌کنند. داروهای مخصوص درد عصبی معمولاً به این خاطر تجویز می‌شوند که در مقایسه با داروهای مسکن، عوارض جانبی آن شدت کمتری دارد. برخی از این داروها عبارتند از گاباپنتین، دولوکستین و آمیتریپتیلین.
مسکن‌ها
این داروها شامل کدئین یا ترکیب استامینوفن و کدئین می‌شوند و در صورتی تجویز می‌شوند که داروهای غیر تجویزی (مانند ایبوبروفن) در تسکین درد بیمار مؤثر نباشند.
تزریق کورتیزون
ممکن است پزشک، داروی کورتیزون را مستقیماً در ناحیه دردناک تزریق کند تا التهاب را کاهش دهد. با کاهش التهاب و تورم، درد ناشی از آن نیز برطرف می‌شود.
تزریق اپیدورال
در این روش، دارو در فضای اپیدورال در ستون فقرات (ناحیه اطراف طناب نخاعی) تزریق می‌شود. داروهای مورد استفاده در این روش می‌توانند شامل استروئید، داروهای ضدالتهاب و داروهای بی‌حس کننده می‌شود که در و التهاب در اطراف شاخه‌های عصبی را کاهش می‌دهند.
گردنبند طبی
استفاده از گردنبند طبی یکی از عناصر مهم در درمان موفقیت‌آمیز مشکلات گردنی است. بعد از انجام جراحی‌های گردن مانند جراحی فیوژن مهره‌های گردنی، لازم است که بیمار تا مدتی برای بی‌حرکت نگه داشتن گردن خود از گردنبند طبی یا کلار گردنی مخصوص فیکس کردن گردن، استفاده کند. گردنبندهای طبی نرم معمولاً برای راحتی بیشتر بیمار و تنها برای حدود یک هفته استفاده می‌شوند. گردنبندهای طبی سخت، پشتیبانی بیشتری از گردن می‌کنند و معمولاً برای 4 تا 12 هفته استفاده می‌شوند. این گردنبند‌ها خصوصاً برای بیمارانی کاربرد دارند که شرایط خاصی داشته و به همین دلیل لازم است گردن آن‌ها برای مدت زمان طولانی‌تری بی‌حرکت باشد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست با بیمار تعاملی مداوم دارد و سعی می‌کند برنامه درمانی مخصوص برای بیمار تدوین کند تا به روند بهبودی او سرعت دهد. برنامه‌ی درمانی معمولاً شامل ورزش‌های مخصوصی می‌شود که بیمار می‌تواند در خانه انجام دهد. انجام فیزیوتراپی به بیمار کمک می‌کند که هر چه سریع‌تر به روند عادی زندگی خود بازگردد و فعالیت کند. مدت زمان بهبودی بیمار با توجه به شرایط هر بیمار متفاوت است. در صورتی که بیمار توجه کند که همیشه گردن و بدن خود را در حالتی صحیح قرار دهد و تمرینات کششی و تقویتی گردن را به صورت منظم انجام دهد، معمولاً پس از 2 تا 8 هفته بهبود پیدا خواهد کرد. برخی از تمرینات خاص گردن برای افراد مبتلا به دیسک گردن مناسب‌تر هستند. فیزوتراپیست این تمرینات را به بیمار آموزش می‌دهد. برای مثال:
- ورزش در آب می‌تواند روشی بسیار مفید برای انجام فعالیت فیزیکی در شرایطی باشد که انجام سایر فعالیت‌ها برای بیمار دردناک است.
- تمریناتی که شامل حرکات خم کردن یا چرخاندن گردن می‌شوند، ممکن است برای برخی بیماران مناسب نباشند. فیزیوتراپیست با توجه به شرایط خاص هر بیمار، تمرینات مناسب را برای او تدوین می‌کند.
- تمریناتی که در آن بر روی گردن فشار وزنی اعمال می‌شود، هرچند می‌توانند بسیار مفید باشند اما لازم است به شیوه‌ی صحیح انجام شوند تا از وارد آمدن فشار بیش از حد به گردن و کمر جلوگیری شود.
ورزش و حرکات اصلاحی
تمرینات تقویت عضلات گردن که مخصوص بیماران مبتلا به بیرون‌زدگی دیسک گردن طراحی شده‌اند، می‌توانند عملکرد گردن را بهبود دهند، احتمال بروز آسیب بیشتر را کاهش دهند و از بروز آرتروز گردن جلوگیری کنند از آنجایی که تمامی تمرینات گردن برای بیماران مبتلا به بیرون‌زدگی دیسک، مناسب نیست لازم است که در ابتدا تمریناتی که می‌خواهید انجام دهید را با پزشک خود چک کنید. برای مثال تمرینات ایزومتریک می‌توانند تمرینت تقویتی بسیار مناسبی برای بیماران مبتلا به دیسک گردن باشند. در تمرینات ایزومتریک، عضلات منقبض شده و تحت فشار قرار می‌گیرند اما هیچ مفصلی حرکت نمی‌کند. شما می‌توانید کف دستان خود را روی پیشانی خود بگذارید و سپس سر خود را به طرف دستتان فشار دهید و از سوی دیگر با دست خود در برابر فشار سر مقاومت کنید. در این حالت، عضلات گردن کاملاً درگیر می‌شوند اما گردن هیچ حرکتی ندارد. این حالت را برای 8 ثانیه حفظ کنید. سپس عضلات گردن را شل کنید و ثانیه استراحت کنید. این حرکت را بار تکرار کنید. ترجیحاً بهتر است این تمرین را در حالت ایستاده انجام دهید.
جراحی
در صورتی که درمان‌های غیرجراحی برای درد گردن تاثیرگذار نباشند، ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد. هدف از جراحی دیسک گردن، بهبود وضعیت دیسکی است که فشار روی عصب ایجاد می‌کند. این عمل با استفاده از روش دیسکتومی انجام می‌شود. با توجه به محل بیرون‌زدگی دیسک، جراح ممکن است برش جراحی را در جلو یا پشت گردن انجام دهد تا به ستون فقرات گردنی دسترسی داشته باشد. سپس، ماده داخل دیسک برداشته می‌شود. این جراحی معمولاً با نتایج مثبتی همراه است. در صورتی که بخش بیرون‌زده دیسک از سمت جلویی برداشت شود، جراح نیازمند خارج کردن بخش قابل توجهی از دیسک است و در این حالت، عمل فیوژن نیز به صورت همزمان انجام می‌شود. در جراحی دیسک گردن، دو مهره باهم متصل می‌شوند تا به هم جوش بخورند.
پیشگیری
به کار بردن شیوه صحیح بلند کردن اجسام و ایستادن و نشستن در حالت صحیح می‌تواند از بیرون‌زدگی دیسک ستون فقرات جلوگیری کند. زمانی که می‌خواهید جسمی سنگین را از روی زمین بلند کنید باید به جای کمر، از زانو خم شوید و از عضلات پای خود برای بلند کردن آن کمک بگیرید و از چرخاندن کمر در این حالت خودداری کنید. برای داشتن ستون فقرات سالم، به طور منظم ورزش کنید، انعطاف‌پذیری بدن خود را بالا ببرید، عضلات خود را تقویت کنید و وزن بدن خود را در محدوده سالم حفظ کنید تا خطر بروز بیرون‌زدگی دیسک گردن را کاهش دهید.
