تنگی کانال نخاع گردنی؛ علت، علائم و درمان
تنگی کانال نخاع گردنی اشاره به تنگ شدن فضاهای درون ستون فقراتی دارد و ممکن است حرکت عصبها از میان کانال نخاعی تحت فشار قرار گیرد. انواع این عارضه را براساس محل بروز آنها در کانال نخاعی طبقهبندی میکنند. بیشتر اوقات تنگی کانال نخاعی در قسمت پایینی کمر و گردن اتفاق میافتد. ممکن است این عارضه به چند شکل بروز کند. شاید در برخی بیماران مبتلا به عارضه هیچگونه علائمی بروز نکند. ممکن است دیگر بیماران دچار درد، مورمور شدن و بیحسی دست و ضعف ماهیچهای شوند. احتمال دارد علائم با گذشت زمان وخیمتر شوند.
[shortcode-variables slug="alert"]در صورتی که از علائم تنگی کانال نخاع گردنی رنج میبرید به [shortcode-variables slug="name-of-clinin"] رجوع کنید تا با تشخیص و درمان فوری از عوارض بعدی پیشگیری شود. درمان تنگی کانال نخاع گردنی به محل بروز عارضه و شدت علائم و نشانههای آن بستگی دارد. درخصوص بهترین روش درمانی با پزشک معالج خود صحبت کنید. اگر علائم خفیف هستند یا دچار هیچ نوع علائمی نیستید، ممکن است با چند جلسه معاینات پزشکی منظم به وضعیت شما رسیدگی شود. احتمال دارد نکاتی درخصوص مراقبت در منزل به بیمار توصیه شود. اگر این روشها کارساز نشد، احتمالا پزشک معالج مصرف دارو یا فیزیوتراپی را پیشنهاد دهد. در صورتی که سایر درمانها کمکی نکرد، شاید گزینه جراحی به بیمار توصیه شود. از جراحی برای ایجاد فضای بیشتر جهت حرکت عصبها داخل کانال نخاعی استفاده میشود. شما می توانید برای دریافت مشاوره و یا رزرو نوبت با [shortcode-variables slug="number"] تماس حاصل فرمایید. [shortcode-variables slug="alert1"]
دلایل
ستون فقرات از گردن تا بخش پایینی کمر امتداد دارد. استخوانهای ستون فقرات یک کانال نخاعی را شکل میدهند و بدینترتیب از عصبها محافظت به عمل میآورند. برخی بیماران به طور مادرزادی دارای کانال نخاعی کوچکی هستند. اما این عارضه بیشتر زمانی اتفاق میافتد که چیزی باعث تنگی فضای باز در داخل ستون فقرات میشود. دلایل تنگی کانال نخاعی عبارتند از:
- رشد بیش از اندازه استخوان: ممکن است آسیب ساییدگی و ناراحتی ناشی از ورم استخوانهای ستون فقراتی به شکلگیری زائدههای استخوانی منجر شود و به داخل کانال نخاعی نیز سرایت کند. بیماری پاگت که یک عارضه استخوانی است معمولا افراد بالغ را تحت تاثیر قرار میدهد و همچنین موجب رشد بیش از اندازه استخوان مهرهای میشود.
- دیسک گردن: یکی دیگر از دلایل تنگی کانال نخاعی دیسک گردن است که، بالشتک نرمی که به عنوان ضربهگیر بین مهرههای کمر عمل میکند ممکن است با افزایش سن تحلیل برود. احتمال دارد ترکخوردگی در بخش بیرونی دیسک کمر شرایط برای خروج ماده نرم داخل آن را فراهم سازد و به کانال نخاعی و عصبها فشار بیاورد.
- ضخیم شدن رباطها: احتمال دارد رشتههای محکمی که وظیفه استحکام استخوانهای ستون فقرات را دارند، به مرور زمان سفت و ضخیم شوند. ممکن است این رباطهای ضخیم به طور ناگهانی وارد کانال نخاعی شوند.
- تومورها: شاید رشد غیرطبیعی داخل طناب نخاعی و درون غشاهایی که طناب نخاعی را احاطه کردهاند یا در فضای بین طناب نخاعی و مهرهها قرار دارند، شکل بگیرد. شاید استخوانی در اثر شکستگی ستون فقرات جابجا شود و باعث آسیب به محتوای کانال نخاعی شود. شاید بلافاصله بعد از جراحی بر روی ستون فقرات، بافت مجاور دچار ورم شود و این امر به عصبها یا طناب نخاعی فشار وارد کند.
عوامل خطر
بیشتر افراد بالای 50 سال به تنگی کانال نخاعی گردنی مبتلا هستند. علیرغم آنکه تغییرات حادکننده میتواند باعث بروز این عارضه در سنین پایین شود، اما سایر دلایل هم باید مورد بررسی قرار گیرند. این دلایل شامل ضربه روحی، تغییرشکل مادرزادی ستون فقرات مثل اسکولیوز و بیماری ژنتیکی تاثیرگذار بر رشد استخوان و ماهیچه سرتاسر بدن میشوند.
علائم تنگی کانال نخاع گردنی
خیلی از بیماران بعد از عکسبرداری آم آر آی یا سی تی اسکن متوجه عارضه تنگی کانال نخاعی گردن میشوند در حالی که قبلا هیچ نوع علائمی از بیماری را نداشتهاند. این عارضه اغلب به تدریج آغاز میشود و با گذشت زمان وخیمتر میشود. علائم بسته به محل عارضه و عصبهایی که آسیبدیدهاند با هم فرق میکنند.
- بیحسی و مورمور شدن یک دست، بازو و یا پا
- احساس ضعف در یک دست، بازو یا پا
- مشکلات مربوط به راه رفتن و حفظ تعادل
- گردن درد
- در موارد حاد، اختلال عملکرد روده یا مثانه (بیاختیاری ادرار فوریتی)
تشخیص
به منظور تشخیص تنگی کانال نخاع گردن، ممکن است پزشک معالج سوالاتی درباره علائم و نشانههای عارضه از بیمار بپرسد، یا در مورد سوابق پزشکی بیمار صحبت کند و معاینه بدنی انجام دهد. شاید پزشک درخواست چندین آزمایش عکسبرداری جهت تشخیص علت دقیق علائم کند. این آزمایشات شامل:
- عکسبرداری اشعهایکس: این نوع عکسبرداری میتواند تغییرات استخوانی را نشان دهد از جمله وجود زائدههای استخوانی که موجب تنگی فضای درون کانال نخاعی شدهاند. طی این آزمایش تماس با تشعشعات اجتنابناپذیر است.
- ام آر آی: امواج مورد استفاده در ام آر آی از جنس امواج رادیویی و مغناطیسی هستند و تصاویر واضحی از ستون فقرات بیمار حاصل میکنند. طی این آزمایش هر نوع آسیب به دیسک و رباط بیمار و همچنین وجود تومور تشخیص داده میشود. از همه مهمتر اینکه، مکان تحت فشار قرار گرفتن عصبهای داخل طناب نخاطی نیز نمایش داده میشود.
- سی تی اسکن: درصورتیکه بیمار آزمایش ام آر آی نداده باشد، ممکن است پزشک درخواست عکسبرداری سی تی اسکن کند، در این آزمایش تصاویر اشعه ایکس از زوایای مختلف گرفته میشود و در نهایت تصاویر باجزئیات و واضحی از بدن بیمار را به دست میآید. سپس رنگ کنتراست به تصویر سی تی اسکن تزریق میشود. این رنگ تصویر باجزئیات از طناب نخاعی و عصبها را ارائه کرده و دیسک گردن، زائده استخوانی و تومور در آن آشکار میگردد.
درمان تنگی کانال نخاع گردنی
دارو
احتمال دارد پزشک داروهای زیر را به بیماران تجویز کند:
- داروی مسکن: داروهای مسکن مثل ایبوپروفن (آدویل، موترین IB، و غیره) ناپروکسن (آلوی و غیره) و استامینوفن (تیلنول) به طور موقت جهت رفع ناراحتی این عارضه تجویز میشوند. معمولا این داروها فقط برای مدت زمان کوتاه تجویز میشوند، چراکه مصرف طولانی مدت این داروها با عوارض همراه است.
- داروی ضدافسردگی: مصرف داروی ضد افسردگی سه حلقهای مثل آمی تریپتیلین از قابلیت تسکین درد مزمن برخوردار است.
- داروهای ضدتشنج: برخی داروهای ضدتشنج مثل گاباپنتین (نئورونتین) و پرگابالین (لیریکا) جهت کاهش درد ناشی از عصب آسیب دیده استفاده میشوند.
- اپیوئید: داروهای کودئیندار همچون اکسیکدون (اکسیکونتین، رکسیکدون) و هیدروکدون (نورکو، ویکودین) برای تسکین موقت درد تجویز میشوند. از اپیوئیدها برای درمان طولانیمدت با رعایت احتیاط استفاده میشود. اما این داروها ریسک عوارض جانبی وخیم را به دنبال دارند، به عبارت دیگر جنبه اعتیادی دارند.
فیزیوتراپی
درست است که برخی بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی، به دلیل درد شدید، تمایل دارند تا کمتر حرکت کنند. اما باید توجه داشت که کاهش فعالیت و تحرک ممکن است عوارض جانبی مختلفی را به همراه داشته باشد، از جمله ضعف عضلانی.
وقتی عضلات کمتر به کار برده میشوند، ضعف عضلانی به تدریج ایجاد میشود. این ضعف عضلانی میتواند منجر به کاهش استحکام و پشتیبانی ستون فقرات شود و بهبود تنگی کانال نخاعی را سخت تر کند. علاوه بر این، عدم تحرک و کمبود فعالیت میتواند به عوارض فیزیکی و عملکردی دیگر نیز منجر شود، از جمله افزایش سفتی و سستی عضلات، کاهش قدرت و انعطاف پذیری عضلات، اختلال در تعادل و کاهش قدرت تمرکز و تمرین ذهنی.
به همین دلیل، در برخورد با تنگی کانال نخاعی، باید روی روشهای درمانی تمرکز کرد که همچنین به تقویت عضلات و بهبود عملکرد حرکتی بپردازند. این میتواند شامل فیزیوتراپی، تمرینات تقویتی، تمرینات تعادل و تمرینات کششی باشد. هدف از این روشها، بهبود عملکرد عضلانی، کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی است.
همچنین، در صورت تصمیم به کاهش تحرک، مهم است با پزشک خود در ارتباط باشید و راهنماییهای وی را دریافت کنید. او میتواند شما را در مورد روشهای مناسب کاهش درد و حفظ قوام عضلانی راهنمایی کند. فیزیوتراپ میتواند برخی حرکات مفید مانند حرکات زیر را به بیمار آموزش دهد:
- افزایش مقاومت و استقامت
- حفظ انعطاف و ثبات ستون فقرات بیمار
- بهبود تعادل بدن
طب سوزنی
ممکن است برخی بیماران طب سوزنی را به عنوان گزینه مناسب تسکین درد عارضه انتخاب کنند. طب سوزنی جریان خون را افزایش میدهد و به آرامش عضلانی وکاهش التهاب عارضه نخاعی کمک میکند و نهایتا میزان درد را به طور قابل توجهی تسکین میبخشد. تحقیقات در زمینه این شیوه درمانی نشان داده است تغییرات در فشار خون و گردش خون پس از طب سوزنی میتواند تاثیر چشمگیری در کاهش علائم تنگی کانال نخاعی گردن به دنبال داشته باشد.
درمان دستی
متخصص درمانگر اقدام به اجرای درمان دستی بر روی بیمار میکند تا از این طریق بتواند حرکت مهرههای کمر را به حالت عادی بازگرداند. شخص درمانگر ممکن است نیرو و حرکات کششی را بر روی نقطه مورد نظر به کار گیرد تا به ایجاد فضای بیشتر بین مهره ستون فقرات و کاستن از فشار بر روی عصبهای آسیب دیده کمک کند.
تزریق داروی استروئید
امکان دارد ریشههای عصب بیمار در نقاط تحت فشار دچار التهاب و ورم شده باشند. با اینکه تزریق داروی استروئید (کورتیکواستروئید) به داخل نقطه مورد نظر برای همیشه عارضه را برطرف نخواهد کرد، اما احتمال دارد التهاب را کاهش داده و درد را کمی تسکین دهد. تزریق استروئید برای تمامی بیماران موثر واقع نمیشود. تزریق مرتب استروئید موجب ضعیف شدن استخوانها و بافتهای مجاور میشود، از اینرو این دارو فقط چند بار در سال به بیمار تزریق میشود.
جراحی
در حالتی که سایر روشهای درمانی موثر نبوده و بیمار به علت علائم معلولیت یا تشدید شدن علائم مبتلا شده است، پیشنهاد میشود به جراحی روی آورد. هدف اصلی این جراحی کاهش فشار و فضازمانی روی طناب نخاعی و ریشههای عصب بیمار است. جراحی با ایجاد فضای بیشتر درون کانال نخاعی انجام میشود. به عبارت دیگر، جراحی که در نهایت فشار را از ناحیه مورد نظر برطرف میکند، به عنوان روشی قطعیتر برای رفع علائم تنگی کانال نخاعی گردن محسوب میشود.
سبک زندگی و درمان در منزل
پزشک معالج به طور مرتب ملاقاتهایی را جهت کنترل وضعیت بیمار ترتیب خواهد داد. احتمالا پزشک چندین روش درمانی در منزل را به بیمار پیشنهاد میکند، از جمله:
- استفاده از پکهای سرمایشی و گرمایشی: برخی علائم این عارضه را میتوان با سرد و گرم نگهداشتن گردن بیمار برطرف ساخت.
- ثابت نگه داشتن وزن: درصورتیکه بیمار اضافه وزن داشته باشد احتمالا پزشک کاهش وزن را در دستور درمان قرار دهد. کاهش وزن اضافی میتواند کمی فشار را از روی ستون فقرات کم کند و به دنبال آن درد کمتر شود.
- اجرای حرکات ورزشی: حرکات کششی و تقویت کننده میتواند به باز شدن مهرههای کمر کمک کند. درخصوص اجرای حرکات بیخطر در منزل از پزشک خود مشورت بگیرید.
